W biznesie konflikty są nieuniknione. Mogą wynikać z różnych interpretacji umów, niewywiązywania się z zobowiązań lub niewłaściwego realizowania warunków określonych w umowach. W obliczu takich sytuacji przedsiębiorcy często decydują się na skierowanie sprawy do sądu. Jednak coraz więcej z nich dostrzega korzyści płynące z mediacji, która staje się efektywniejszą i bardziej przyjazną alternatywą.

Czym jest mediacja?

Mediacja to proces, w którym strony sporu, przy wsparciu neutralnego mediatora, dążą do wypracowania rozwiązania satysfakcjonującego dla obu stron. Mediator nie narzuca rozwiązań, ale wspiera dialog i pomaga znaleźć kompromis. Proces ten opiera się na dobrowolności – strony mogą odstąpić od mediacji na każdym etapie.

Kiedy przedsiębiorcy mogą rozpocząć mediację:

na podstawie wcześniejszej umowy – jeśli w umowie przewidziano stosowną klauzulę kierującą sprawę do mediacji, bądź gdy zawarły odrębną umowę o poddaniu się mediacji w przypadku zaistnienia sporu;
na wniosek jednej ze stron – za zgodą drugiej strony;
z inicjatywy sądu – gdy sąd skieruje strony do mediacji w trakcie trwania postępowania.

Kilka słów o zaletach mediacji

Oszczędność czasu

Postępowania sądowe w Polsce mogą trwać latami, podczas gdy mediacja pozwala na rozwiązanie konfliktu w znacznie krótszym czasie. W wielu przypadkach porozumienie można osiągnąć już po kilku spotkaniach.

Niższe koszty

Mediacja to rozwiązanie znacznie bardziej przyjazne dla budżetu w porównaniu z postępowaniem sądowym, które wiąże się z wieloma opłatami – od kosztów opłaty sądowej po wynagrodzenie pełnomocników. W przypadku mediacji, koszty są znacznie niższe i najczęściej dzielone po równo między strony.

Koszty mediacji obejmują wynagrodzenie mediatora oraz zwrot poniesionych przez niego wydatków (art. 183⁵ k.p.c.). W przypadku mediacji sądowej, stawki te zostały szczegółowo określone w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (Dz.U. z 2016 r. poz. 921):

Spory o prawa niemajątkowe: 150 zł za pierwsze posiedzenie mediacyjne, 100 zł za każde kolejne, łącznie nie więcej niż 450 zł;
Spory o prawa majątkowe: wynagrodzenie wynosi 1% wartości przedmiotu sporu (jednak nie mniej niż 150 zł, ale nie więcej niż 2000 zł za całość postępowania mediacyjnego).

Mediator może również ubiegać się o zwrot wydatków, takich jak wynajem pomieszczenia na mediacje (do 70 zł za posiedzenie). Do wszystkich kosztów doliczany jest podatek VAT.

Jeśli w wyniku mediacji strony zawrą ugodę, mogą dodatkowo odzyskać 75% opłaty sądowej, którą zapłacili przy wniesieniu sprawy do sądu.

W mediacjach pozasądowych wysokość wynagrodzenia mediatora oraz zwrot wydatków ustala się na podstawie cennika ośrodka mediacyjnego lub bezpośrednich ustaleń między stronami, a mediatorem przed rozpoczęciem mediacji.

Poufność

Jedną z głównych zalet mediacji jest jej poufny charakter. Szczegóły sporu nie wychodzą poza salę mediacyjną, co pozwala na zachowanie tajemnicy handlowej i ochronę reputacji firm zaangażowanych w konflikt.

Utrzymanie dobrych relacji biznesowych

Dzięki mediacji konflikty nie muszą kończyć współpracy. Mediacja sprzyja budowaniu porozumienia i może pomóc w zachowaniu dobrych relacji na przyszłość. To szczególnie ważne w środowisku biznesowym, gdzie reputacja i zachowanie relacji stanowią kluczowe czynniki.

W jakich sprawach gospodarczych warto skorzystać z mediacji?

Mediacja znajduje zastosowanie w szerokim zakresie spraw gospodarczych, które mogą zakończyć się ugodą takich jak:

spory związane z realizacją umów,
roszczenia z tytułu rękojmi i gwarancji,
spory budowlane,
konflikty między wspólnikami lub akcjonariuszami,
roszczenia odszkodowawcze,
spory dotyczące praw autorskich,
spory o zapłatę.

Oczywiście to tylko przykładowy zbiór spraw i należy pamiętać, że mediacja znajdzie swoje zastosowanie w sprawach, w których strony są gotowe do współpracy i otwarte na kompromis.

Ugoda mediacyjna – co warto wiedzieć?

Porozumienie osiągnięte podczas mediacji przybiera formę ugody – umowy, w której szczegółowo określane są wzajemne prawa i obowiązki przedsiębiorców. Po jej zawarciu mediator sporządza protokół z mediacji, do którego dołącza treść ugody i przekazuje go do właściwego sądu. Odpis protokołu trafia także do obu stron.

Następnie sąd dokonuje analizy ugody pod kątem jej zgodności z prawem oraz zasadami współżycia społecznego. Jeżeli ugoda nie narusza przepisów, nie zmierza do obejścia prawa, jest zrozumiała i spójna, sąd zatwierdza ją lub nadaje jej klauzulę wykonalności. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, sąd odmawia zatwierdzenia ugody w całości lub w części.

Ugoda zawarta przed mediatorem i zatwierdzona przez sąd ma taką samą moc prawną, jak ugoda zawarta przed sądem. Co więcej, ugoda, której nadano klauzulę wykonalności, staje się tytułem wykonawczym co umożliwia jej egzekwowanie w razie potrzeby.

Mediacja gospodarcza – dlaczego warto?